Η εικόνα είναι πλέον γνώριμη σε όλους: σε λεωφορεία, τρένα, πάρκα και καφέ, ένας γονιός κρατά ένα κινητό που προβάλλει παιδικά κινούμενα σχέδια, με το παιδί να παρακολουθεί απορροφημένο. Γελούν, σχολιάζουν, όμως σπάνια ανταλλάσσουν βλέμματα ή κοιτούν γύρω τους. Αυτή η καθημερινή σκηνή αποτυπώνει με ακρίβεια τον τρόπο με τον οποίο η τεχνολογία κινητά, τάμπλετ, τηλεοράσεις και έξυπνες συσκευές έχει εισχωρήσει στην οικογενειακή ζωή, επηρεάζοντας βαθιά την ανθρώπινη αλληλεπίδραση.
Η ανθρώπινη ανάπτυξη χτίζεται μέσα από την κοινωνική επικοινωνία
Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η ανθρώπινη ανάπτυξη από τους πρώτους μήνες της ζωής βασίζεται στη διαρκή κοινωνική αλληλεπίδραση. Τα παιδιά μαθαίνουν τον κόσμο μέσα από μικρές καθημερινές στιγμές που μοιράζονται με τους ενήλικες: από την παρατήρηση ενός σαλιγκαριού, μέχρι το να ξεφυλλίζουν μαζί ένα βιβλίο.
Αυτές οι στιγμές, όσο απλές κι αν φαίνονται, είναι θεμέλιοι λίθοι για την καλλιέργεια της γλώσσας, της συγκέντρωσης, της συναισθηματικής νοημοσύνης και της ικανότητας συμμετοχής σε κοινές δραστηριότητες. Το βλέμμα, οι χειρονομίες, οι παύσεις στη συζήτηση, ακόμη και οι ήχοι που ανταλλάσσουν ενήλικας και παιδί, δημιουργούν τα πρώτα μοτίβα επικοινωνίας που δεν μπορούν να αντικατασταθούν από καμία οθόνη.
Οι οθόνες αλλάζουν τον τρόπο που τα παιδιά μαθαίνουν
Τις τελευταίες δεκαετίες, πλήθος ερευνών δείχνουν ότι η συχνή χρήση ψηφιακών συσκευών επηρεάζει βασικές αναπτυξιακές λειτουργίες:
Δυσκολία στη συγκέντρωση και στην ολοκλήρωση εργασιών
Μειωμένη ικανότητα επίλυσης προβλημάτων
Αλλαγές στον ύπνο και στον κύκλο ξεκούρασης
Διακοπή του αυθόρμητου παιχνιδιού
Ακόμη και η τηλεόραση που παίζει “στο βάθος” μπορεί να αποσπάσει μικρά παιδιά από τη φυσική ροή του παιχνιδιού, μειώνοντας τη διάρκεια και την ποιότητά του.
Ωστόσο, η επίδραση δεν είναι πάντα αρνητική. Εκπαιδευτικό, ποιοτικό περιεχόμενο μπορεί να βελτιώσει γλωσσικές δεξιότητες και να βοηθήσει τα παιδιά να κατανοήσουν τα συναισθήματά τους. Η τεχνολογία μπορεί να γίνει εργαλείο μάθησης αρκεί να χρησιμοποιείται με μέτρο και επίγνωση.
Μεταψηφιακή εποχή: Ο άνθρωπος αλλάζει μαζί με την τεχνολογία
Οι ειδικοί μιλούν πια για μια “μεταψηφιακή” κοινωνία, όπου άνθρωποι και τεχνολογία συνυπάρχουν αδιάκοπα. Τα παιδιά μεγαλώνουν σε έναν κόσμο όπου η χρήση οθονών είναι φυσικό κομμάτι της καθημερινότητας όχι εξαίρεση.
Ωστόσο, το μεγάλο ερώτημα παραμένει:
Πώς επηρεάζεται η σχέση γονιών και παιδιών όταν η προσοχή στρέφεται συνεχώς σε μια οθόνη;
Η προσοχή είναι ο πιο πολύτιμος πόρος στη σχέση ενηλίκου παιδιού. Όπως είχε πει η Μαρία Μοντεσσόρι, η προσοχή ενός ενήλικα είναι δώρο είναι ο τρόπος με τον οποίο δείχνει στο παιδί ότι το βλέπει, το ακούει, το κατανοεί. Όταν αυτή η προσοχή μετατοπίζεται συνεχώς στο κινητό, χάνεται ένα κομμάτι του κοινού χρόνου που χτίζει εμπιστοσύνη, ασφάλεια και συναισθηματική σύνδεση.
Δεν υπάρχει μαγική συνταγή αλλά υπάρχει ισορροπία
Οι γονείς διεθνώς ανησυχούν για τον «χρόνο οθόνης». Και πράγματι, δεν υπάρχει μια λύση που να ταιριάζει σε όλες τις οικογένειες. Η πραγματική πρόκληση δεν είναι να εξαλειφθούν οι οθόνες, αλλά να ξέρουμε πότε τις χρησιμοποιούμε.
Στιγμές που αξίζει να παραμένουν χωρίς οθόνες:
Το διάβασμα πριν τον ύπνο
Οι βόλτες στη φύση
Το παιχνίδι στο πάτωμα
Η συζήτηση στο αυτοκίνητο
Ακόμη και η… κοινή βαρεμάρα
Αντίθετα, μια οθόνη μπορεί να είναι πολύτιμη όταν ο ενήλικας έχει ανάγκη ξεκούρασης ή όταν το περιεχόμενο είναι πραγματικά εκπαιδευτικό.
Το μέλλον της παιδικής ανάπτυξης αλλάζει ας το κατανοήσουμε
Σε μερικά χρόνια, ίσως ανακαλύψουμε ότι ο τρόπος με τον οποίο τα παιδιά μαθαίνουν μέσω των άλλων έχει αλλάξει ριζικά. Η τεχνολογία δεν είναι ούτε απόλυτα καλή ούτε απόλυτα κακή είναι ένα εργαλείο. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι καλύτερη κατανόηση του πώς επηρεάζει πραγματικά τις σχέσεις, το παιχνίδι και την ανάπτυξη των παιδιών.
Το βέβαιο είναι ότι:
Κάθε στιγμή χωρίς οθόνη, όσο ασήμαντη κι αν φαίνεται, είναι δώρο για το παιδί και την οικογένεια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου