Ακόμη, η εκτέλεση 200 Ελλήνων από τους ναζί στην Καισαριανή, η ίδρυση των Πεφωτισμένων και ο θάνατος του Αλέκου Παναγούλη και του Άιρτον Σένα
Σαν σήμερα το 1886, η εργατική τάξη των Ηνωμένων Πολιτειών συγκρούεται μετωπικά με την πιο σκληρή μορφή του καπιταλισμού στην Πλατεία Χέιμαρκετ του Σικάγο, διεκδικώντας το αυτονόητο: οκτώ ώρες δουλειά, οκτώ ώρες ανάπαυση, οκτώ ώρες ύπνο.
Μέχρι τότε, οι εργάτες ξεζουμίζονταν με βάρδιες 12 έως 18 ωρών και μηδενικά δικαιώματα. Μέσα σε λίγες μέρες η εξέγερση πνίγεται στο αίμα, και μαζί με τους νεκρούς εργάτες, οδηγούνται στην αγχόνη και οι πρωτεργάτες του κινήματος, μέσα από μια δίκη-παρωδία που ακόμη και Αμερικανοί νομικοί χαρακτήρισαν ως μια από τις πιο κραυγαλέες περιπτώσεις κακοδικίας στην ιστορία των ΗΠΑ.
Το αίμα του Σικάγο γίνεται πυρσός. Τρία χρόνια αργότερα, στις 14 Ιουλίου 1889, η Β΄ Σοσιαλιστική Διεθνής αποφασίζει στο Παρίσι να καθιερώσει την 1η Μαΐου ως παγκόσμια ημέρα των εργατών, τιμώντας τους «μάρτυρες της Χέιμαρκετ». Η Πρωτομαγιά παύει να είναι απλώς μια μέρα για λουλούδια. Γίνεται σύμβολο αντίστασης.
Η πρώτη απεργία στον ελλαδικό χώρο καταγράφεται μόλις δύο χρόνια αργότερα, το 1888, στη Δράμα – τότε ακόμα υπό οθωμανική κυριαρχία. Οι καπνεργάτες ζητούν το δεκάωρο, τη στιγμή που δουλεύουν 12 και 13 ώρες την ημέρα. Είναι η πρώτη σπίθα στο ντόπιο καζάνι.
Το 1893, ο Σταύρος Καλλέργης, σοσιαλιστής και ριζοσπάστης, διοργανώνει την πρώτη συγκέντρωση της Πρωτομαγιάς στην Αθήνα. Δύο χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώνονται στο Παναθηναϊκό Στάδιο, ζητώντας το 8ωρο και την κυριακάτικη αργία. Την επόμενη χρονιά, οι συμμετοχές αυξάνονται. Τα αιτήματα πολλαπλασιάζονται: απαγόρευση της παιδικής εργασίας, σύνταξη στα εργατικά ατυχήματα, κατάργηση της θανατικής ποινής. Και φυσικά, έρχονται οι διώξεις, οι συλλήψεις, οι απαγορεύσεις.
Το εργατικό κίνημα στην Ελλάδα γνωρίζει και σιωπές. Πολέμους, εμφυλίους, εθνικούς διχασμούς. Το 1919, ένα χρόνο μετά την ίδρυση της ΓΣΕΕ, η Πρωτομαγιά επανέρχεται δυναμικά. Κι ύστερα, το 1924, η πρώτη ματωμένη Πρωτομαγιά στην Ελλάδα, με τον εργάτη Σωτήρη Παρασκευαΐδη να πέφτει νεκρός στην πλατεία Κοτζιά από τις σφαίρες της αστυνομίας.
Το 1936, στη Θεσσαλονίκη, είναι η σειρά των καπνεργατών. Μέσα σε λίγες ημέρες, η απεργία εξαπλώνεται σε όλη τη βόρεια Ελλάδα. Στις 9 Μαΐου, ο Τάσος Τούσης πέφτει νεκρός στη Βενιζέλου. Η φωτογραφία της μάνας του, σκυμμένη πάνω από το νεκρό σώμα, ενέπνευσε στον Γιάννη Ρίτσο τον «Επιτάφιο».
Όλα όμως κορυφώνονται την Πρωτομαγιά του 1944. Είναι τότε που 200 κομμουνιστές κρατούμενοι από την Ακροναυπλία και την Ανάφη οδηγούνται στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής και εκτελούνται από τους ναζί, ως αντίποινα για τη δολοφονία Γερμανών στρατιωτικών από τον ΕΛΑΣ. Η εκτέλεση γίνεται σε ομάδες των 20. Τραγουδούν την «Μασσαλιώτιδα», τη «Διεθνή», τον Εθνικό Ύμνο. Στα στερνά τους γράφουν σημειώματα που τα ρίχνουν στον δρόμο για να τα μαζέψει ο κόσμος. Τα πτώματα στοιβάζονται, μεταφέρονται με σκουπιδιάρικα. Οι δρόμοι βάφονται κόκκινοι. Το αίμα τους γίνεται ρίζα. Μνήμη. Κι από τότε, κάθε Πρωτομαγιά, το Σκοπευτήριο είναι τόπος ιερός.
Η εργατική Πρωτομαγιά, από το Σικάγο ως την Καισαριανή, δεν είναι γιορτή, δεν είναι αργία. Είναι απεργία. Είναι μνήμη, αίμα και αγώνας, ένα παγκόσμιο σύμβολο του εργατικού κινήματος.
Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο
880: Εγκαινιάζεται στην Κωνσταντινούπολη η Νέα Εκκλησία από τον αυτοκράτορα Βασίλειο Α΄ τον Μακεδόνα, αποτελώντας το πρότυπο για όλες τις μεταγενέστερες ορθόδοξες εκκλησίες σε βυζαντινό ρυθμό. Η επιβλητική βασιλική καταστρέφεται ολοσχερώς από φωτιά το 1346 και δεν ξαναχτίζεται ποτέ, αφήνοντας το αποτύπωμά της μόνο στην αρχιτεκτονική κληρονομιά του Βυζαντίου.
1707: Εφαρμόζεται ο Νόμος της Ένωσης, με τον οποίο το Βασίλειο της Αγγλίας και το Βασίλειο της Σκωτίας σχηματίζουν το Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας.
1753: Δημοσιεύεται το «Species Plantarum» του Καρλ Λίνε. Αυτή είναι η επίσημη ημερομηνία έναρξης της ταξινόμησης των φυτών, σύμφωνα με τον Διεθνή Κώδικα Βοτανικής Ονοματολογίας.
1776: Ο Γερμανός καθηγητής της Νομικής Άνταμ Βάισχαουπτ ιδρύει στο Ίνγκολσταντ το «Τάγμα των Πεφωτισμένων», γνωστό διεθνώς ως «Ιλουμινάτι». Η οργάνωση, που ξεκινά με σκοπό τη διάδοση του ορθολογισμού και της αντίστασης απέναντι στην απολυταρχία και τη θρησκευτική επιβολή, θα αποκτήσει αργότερα μυθικό status και θα γίνει αντικείμενο θεωριών συνωμοσίας σε παγκόσμιο επίπεδο.
1786: Κάνει πρεμιέρα στη Βιέννη η όπερα του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ, «Οι Γάμοι του Φίγκαρο».1827: Η Γ’ Εθνοσυνέλευση στην Τροιζήνα ψηφίζει το Πολιτικόν Σύνταγμα της Ελλάδος.
1865: Η αυτοκρατορία της Βραζιλίας, η Αργεντινή και η Ουρουγουάη υπογράφουν τη Συνθήκη της Τριπλής Συμμαχίας.
1886: Ξεσπούν ταραχές στο Σικάγο, στο πλαίσιο της γενικής απεργίας των εργατών που διεκδικούν οκτάωρη εργασία και ανθρώπινες συνθήκες στους χώρους δουλειάς. Η σύγκρουση θα κορυφωθεί λίγες μέρες αργότερα στην αιματηρή εξέγερση της Χέιμαρκετ, και η 1η Μαΐου θα καθιερωθεί ως παγκόσμια ημέρα των εργατών, σύμβολο της πάλης των τάξεων στη νεότερη εποχή.
1888: Λαμβάνει χώρα η πρώτη απεργία στον υπό οθωμανική διοίκηση ελλαδικό χώρο, από καπνεργάτες στη Δράμα. Οι εργάτες διεκδικούν δεκάωρη εργασία, καθώς τότε εργάζονταν έως και δεκατρείς ώρες ημερησίως. Η απεργία αυτή αποτελεί ορόσημο για το εργατικό κίνημα στα Βαλκάνια, προαναγγέλλοντας τους κοινωνικούς αγώνες του 20ού αιώνα.
1889: Καθιερώνεται ο εορτασμός της Εργατικής Πρωτομαγιάς ως φόρος τιμής στην Εξέγερση του Σικάγου και τους αγώνες των εργατών για οκτάωρη εργασία. Η απόφαση λαμβάνεται στο ιδρυτικό συνέδριο της Β΄ Διεθνούς στο Παρίσι, καθιερώνοντας την 1η Μαΐου ως παγκόσμιο σύμβολο του εργατικού κινήματος.
1893: Στην Παγκόσμια Έκθεση του Σικάγο, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Γκρόβερ Κλίβελαντ φωταγωγεί την πόλη με λάμπες που λειτουργούν με εναλλασσόμενο ρεύμα, κάνοντας επίδειξη της τεχνολογίας του Νίκολα Τέσλα και του Τζορτζ Ουέστινγκχαουζ. Το γεγονός σηματοδοτεί τη νίκη του εναλλασσόμενου ρεύματος απέναντι στο συνεχές του Τόμας Έντισον και αλλάζει την πορεία του ηλεκτρισμού παγκοσμίως.
1906: Στη Γαλλία, στρατιωτικές δυνάμεις συλλαμβάνουν 1.000 άτομα κατά τη διάρκεια διαμαρτυρίας για την Ημέρα της Πρωτομαγιάς, ενώ την ίδια ημέρα στη Γερμανία, απολύονται 6.000 εργάτες. Τα γεγονότα αυτά αποτυπώνουν την ένταση και την καταστολή που συναντά το εργατικό κίνημα στις αρχές του 20ού αιώνα στην Ευρώπη.
1908: Με εντολή του βασιλιά Γεωργίου Α΄, απολύονται όλοι οι ηθοποιοί και το προσωπικό του Βασιλικού Θεάτρου, με αφορμή τη χαμηλή προσέλευση θεατών — καθώς οι παραστάσεις δίνονταν συχνά «προ κενών εδωλίων». Η απόφαση προκαλεί αντιδράσεις και αναδεικνύει την κρίση στο κρατικά ελεγχόμενο θέατρο της εποχής.
1924: Σημειώνονται αιματηρά επεισόδια μεταξύ διαδηλωτών και Αστυνομίας κατά τη διάρκεια της μεγάλης συγκέντρωσης του ΚΚΕ στην πλατεία Θεάτρου για την Εργατική Πρωτομαγιά. Από τις συγκρούσεις σκοτώνεται ένας διαδηλωτής και τραυματίζονται 17 άτομα, σε μια από τις πρώτες σφοδρές αναμετρήσεις του οργανωμένου εργατικού κινήματος με το κράτος.
1925: Η Κύπρος ανακηρύσσεται βρετανική αποικία.
1931: Πραγματοποιούνται στη Νέα Υόρκη τα επίσημα εγκαίνια του Empire State Building, του ψηλότερου κτιρίου στον κόσμο την εποχή εκείνη.
1941: Η ταινία «Πολίτης Κέιν», στην οποία πρωταγωνιστεί και σκηνοθετεί ο Όρσον Ουέλς, κάνει πρεμιέρα στη Νέα Υόρκη.
1944: Οι ναζί εκτελούν 200 Έλληνες κρατούμενους στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής, ως αντίποινα για την εκτέλεση του υποστράτηγου Κρεχ από αντάρτες στους Μολάους. Η μαζική αυτή εκτέλεση ανήμερα Πρωτομαγιάς θα μείνει στην Ιστορία ως σύμβολο θυσίας και αντίστασης του ελληνικού λαού στη ναζιστική κατοχή.
1945: Ο Γιόζεφ Γκέμπελς, υπουργός προπαγάνδας των ναζί, και η σύζυγός του Μάγδα αυτοκτονούν στον κήπο του Ράιχ, έξω από το καταφύγιο του Χίτλερ στο Βερολίνο. Λίγο πριν, η Μάγδα έχει δηλητηριάσει με χάπια κυανίου τα έξι παιδιά τους, σε μία από τις πιο σκοτεινές και φρικιαστικές πράξεις της κατάρρευσης του Γ΄ Ράιχ.
1946: Η διάσκεψη των Παρισίων αποφασίζει να δοθούν τα Δωδεκάνησα στην Ελλάδα.
1947: Σημειώνεται η Σφαγή της Πορτέλα ντελα Τζινέστρα στη Σικελία. Σκοτώνονται 11 άτομα και τραυματίζονται άλλα 33 από επίθεση ανδρών του Σαλβατόρε Τζουλιάνι κατά συγκέντρωσης του Κομμουνιστικού Κόμματος για τον εορτασμό της Εργατικής Πρωτομαγιάς.
1948: Ιδρύεται η Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας (Βόρεια Κορέα) με πρόεδρο τον Κιμ Ιλ Σουνγκ.
1960: Ο Φράνσις Γκάρι Πάουερς, πιλότος κατασκοπευτικού αεροσκάφους τύπου U2, καταρρίπτεται ενώ πετά πάνω από τη Σοβιετική Ένωση, σε αποστολή της CIA. Το περιστατικό πυροδοτεί σοβαρή διπλωματική κρίση εν μέσω Ψυχρού Πολέμου, εκθέτοντας τις ΗΠΑ και οδηγώντας στη ματαίωση της συνόδου κορυφής μεταξύ Ουάσινγκτον και Μόσχας.
1961: Ο Φιντέλ Κάστρο ανακηρύσσει την Κούβα σοσιαλιστικό κράτος.
1967: Εννέα νεκροί, 56 τραυματίες και 16.000 άστεγοι είναι το αποτέλεσμα καταστροφικού σεισμού που πλήττει την Ήπειρο και τη Θεσσαλία.
1967: Ο Έλβις Πρίσλεϊ παντρεύεται την Πρισίλα Μπολιέ.
1976: O αγωνιστής κατά της χούντας των συνταγματαρχών και βουλευτής της Ένωσης Κέντρου, Αλέξανδρος Παναγούλης, βρίσκει το θάνατο σε τροχαίο δυστύχημα στη λεωφόρο Βουλιαγμένης, επιστρέφοντας στο σπίτι του.
1977: Στην πλατεία Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης, κατά τη διάρκεια των εορτασμών της Εργατικής Πρωτομαγιάς, σκοτώνονται 34 άνθρωποι και τραυματίζονται εκατοντάδες, όταν άγνωστοι ανοίγουν πυρ και επικρατεί πανικός στο πλήθος. Το αιματηρό αυτό γεγονός θα μείνει γνωστό ως η «Σφαγή της Πρωτομαγιάς», σκιάζοντας το εργατικό κίνημα στην Τουρκία.
1983: Ο Μίκης Θεοδωράκης τιμάται με το βραβείο Λένιν για την ειρήνη.
1986: Η Νότια Αφρική παραλύει ολοσχερώς, καθώς 1,5 εκατομμύριο έγχρωμοι κάνουν αποχή από την εργασία τους, σε ένδειξη διαμαρτυρίας κατά της πολιτικής των φυλετικών διακρίσεων που εφαρμόζει η κυβέρνηση. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη διαμαρτυρία κατά του Απαρτχάιντ.
1994: Ο Άιρτον Σένα, τρεις φορές παγκόσμιος πρωταθλητής της Formula 1, σκοτώνεται σε ατύχημα στο γκραν πρι της Ίμολα. Ο θάνατός του, μπροστά στα μάτια εκατομμυρίων τηλεθεατών, συγκλονίζει τον παγκόσμιο αθλητισμό και οδηγεί σε ριζικές αλλαγές στους κανόνες ασφαλείας του μηχανοκίνητου αθλητισμού.
1996: Στην Τουρκία, με αίμα βάφονται οι διαδηλώσεις για την Εργατική Πρωτομαγιά. Τρεις είναι οι νεκροί, ενώ τραυματίζονται 50 αστυνομικοί και 17 διαδηλωτές.
2004: Η Κύπρος μαζί με τις Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Μάλτα, Ουγγαρία, Πολωνία, Σλοβακία, Σλοβενία και Τσεχία εντάσσονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ακολουθούν πανηγυρισμοί στη Λευκωσία, καθώς χιλιάδες Ελληνοκύπριοι συγκεντρώνονται στην κεντρική πλατεία της πόλης για να γιορτάσουν το γεγονός.
2009: Νομιμοποιείται ο γάμος ομοφυλόφιλων στη Σουηδία.
2011: Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπάρακ Ομπάμα, ανακοινώνει ότι ο Οσάμα Μπιν Λάντεν σκοτώθηκε από Ειδικές Δυνάμεις της χώρας, στο Πακιστάν. Εξαιτίας της διαφοράς ώρας μεταξύ των δύο χωρών, ο ηγέτης της Αλ Κάιντα είχε σκοτωθεί στην πραγματικότητα στις 2 Μαΐου.
Γεννήσεις
1811 – Ανδρέας Λασκαράτος, έλληνας συγγραφέας και σατιρικός, από τις σημαντικότερες πνευματικές μορφές των Επτανήσων, γνωστός για την αιχμηρή του κριτική στην υποκρισία της κοινωνίας και την τολμηρή σάτιρα απέναντι σε εκκλησία και εξουσία.
1909 – Γιάννης Ρίτσος, έλληνας ποιητής, μία από τις κορυφαίες φωνές της νεοελληνικής ποίησης, με έργο βαθιά πολιτικό, λυρικό και υπαρξιακό· γνωστός για συλλογές όπως «Επιτάφιος», «Ρωμιοσύνη» και «Μονόγραμμα».
1925 – Σκοτ Κάρπεντερ, αμερικανός αστροναύτης, μέλος του πρώτου διαστημικού προγράμματος των ΗΠΑ Mercury Seven, δεύτερος αμερικανός που έκανε τροχιά γύρω από τη Γη.
1960 – Σταμάτης Γαρδέλης, έλληνας ηθοποιός, ιδιαίτερα δημοφιλής τις δεκαετίες του ’80 και ’90 μέσα από ρομαντικές και νεανικές ταινίες, με χαρακτηριστικό στυλ και κινηματογραφική παρουσία.
1969 – Γουές Άντερσον, αμερικανός σκηνοθέτης, σεναριογράφος και παραγωγός, γνωστός για το ιδιοσυγκρασιακό του ύφος, τη συμμετρική σκηνοθεσία και τις ταινίες όπως «The Grand Budapest Hotel», «Moonrise Kingdom» και «Fantastic Mr. Fox».
1977 – Στάθης Δρογώσης, έλληνας τραγουδοποιός, με προσωπικό στυλ που παντρεύει την έντεχνη και ροκ μουσική, γνωστός για τραγούδια όπως «Ταξίδι στη Βροχή» και συνεργασίες με σημαντικούς έλληνες καλλιτέχνες.
Θάνατοι
1904 – Αντονίν Ντβόρζακ, τσέχος συνθέτης, από τους σημαντικότερους της ρομαντικής περιόδου, γνωστός για έργα όπως η Συμφωνία του Νέου Κόσμου, που γεφύρωσε την ευρωπαϊκή μουσική παράδοση με τις αμερικανικές επιρροές.
1976 – Αλέξανδρος Παναγούλης, έλληνας ήρωας της Αντίστασης κατά της Χούντας, γνωστός για την απόπειρα δολοφονίας του Παπαδόπουλου το 1968· έγινε σύμβολο αγώνα για τη δημοκρατία, πολιτεύτηκε μετά τη Μεταπολίτευση και πέθανε σε αμφιλεγόμενο τροχαίο.
1976 – Ισίδωρος (Σιδέρης) Ισιδωρόπουλος, έλληνας μαθητής και μέλος της ΚΝΕ, που σκοτώθηκε πέφτοντας από ταράτσα πολυκατοικίας ενώ προσπαθούσε να ξεφύγει από την αστυνομία, επειδή συμμετείχε σε αφισοκόλληση με πολιτικά μηνύματα.
1994 – Άιρτον Σένα, βραζιλιάνος πιλότος της Φόρμουλα 1, ένας από τους μεγαλύτερους οδηγούς όλων των εποχών, τρεις φορές παγκόσμιος πρωταθλητής, που σκοτώθηκε σε τραγικό δυστύχημα στην πίστα της Ίμολα, προκαλώντας παγκόσμιο σοκ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου